Welcome to Seerat.ca

krnYl isMG pfrs dy qur jfx ‘qy

XfdF dI aYlbm - dIdfr isMG prdysI

 

- surjIq pfqr

jdoN mYN ieMdrf gFDI srkfr dy qÉq nUM ‘AultfAux dI ÈfijÈ’ rcI.

 

- ajmyr isMG aOlK

bdly rMg smyN dy
rMg muhwbq dy

 

- bUtf isMG cOhfn

XfdF dI kbr ‘coN

 

- amIn milk

iKV AuWTI kvIÈrI

 

- iekbfl rfmUvflIaf

ho ho dunIaF clI jFdI aY vIr…

 

- blivMdr gryvfl

kfmryz surjIq nfl myrIaF mulfkfqF

 

- gurpRIq isMG

sfrf mr geI hY pr sfrf vrgIaF nUM jLrUr ijLMdf rihxf cfhIdf hY!

 

- cmn lfl

sqrµgI pING

 

- suirµdr sohl

gLdr pfrtI sQfpnf sLqfbdI-2013: sfQoN kuwJ afs krdI hY
vgdy diraf vrgI gLdr lihr

 

- amolk isMG

XfdF dy JroKy ‘coN

 

- jspfl jwsI

suKpfl dI kfiv-idRÈtI
(‘rhxu ikQfAU nfih’ dy afDfr `qy)

 

- virafm isMG sMDU

iqRÈnf

 

- krqfr isMG duwgl

“mYnUM ikRsms vfsqy kI cfhIdf hY” (1897)

 

- rObrt ieMgrsol

mfipaF dI iswiKaf

 

- sfDU ibinMg

mn prdysI jy QIeY

 

- blivMdr kOr brfV

pMCIaF pRqI bdl rhI pMjfbIaF dI lok-mfniskqf

 

- muKvIr isMG

sYks, vfqsfien, Prfiez qoN EÈo qwk / ipafr irÈiqaF dy cOrfhy ivwc

 

- jsbIr dusFJ

suMdr kOx--?

 

- BfeI hrpfl isMG kLsUr

mINh nfl sMbMiDq anuÈTfn

 

- DIrj isMG

iPr vI mfx hY afpxy ipMz Auqy…

 

- govrDn gwbI

mOilk+axCpI / ……qy mY Aus bfry kuwJ nF ilK sikaf.

 

- gurpRIq isMG qMgorI

drd hfËr hY!

 

- jspfl jwsI

kivqf qy gËlF

 

- suirMdr sIrq

nIly qfiraF dI mOq

 

- joigMdr kYrON

pRkfsL kOr-sLONkx myly dI

 

- iekbfl mfhl

XfdgfrI ho inwbVI gfiek rfjysL rfjU nfl gIqF BrI sLfm

njLm

 

- AuNkfrpRIq

quhfzy KLq

sfrf mr geI hY pr sfrf vrgIaF nUM jLrUr ijLMdf rihxf cfhIdf hY!
- cmn lfl

 

13-08-79
mYN kmry coN bfhr inklx hI vflf sF jdoN iek qfr imlI. mYN iesnUM KolHidaF soicaf ik ‘pMjfb qoN hovygI’, pr ieh hirdvfr qoN sI.
myry klyjy ivc ijvyN iqwKf qIr KuB igaf hovy qy lhU ijvyN myrIaF awKF ivcoN awQrU bx ky zuwlHx lwgf.
sfrf awT agsq dI rfq nUM idl PylH hox nfl cwl vsI sI.
sfrf! cMgI, sfAU qy sohxI afqmf!
ijhVI ipafr vfsqy jIvI qy ipafr vfsqy mrI.
ijsny ipafr dy rfh quridaF kurbfn ho jfxf prvfn kIqf.
ijMLdgI dy tyZy-myZy rsqy
swq jUn qoN 14 julfeI qwk mYN lgfqfr lfiebRyrI ivc bYT ky afAux vfly agly do sflF leI koeI bwJvIN qrqIb bnfAux ivc ruwJf hoieaf sF.
15 julfeI nUM pusLpf, bUtf qy bwcy af gey. Auh isrPL iewk hPLqf Tihry. sqfrF jF aTfrF nUM amrjIq afieaf. hirdvfr qoN kONiznIaF vI. do iqMn idn iekwiTaF gujLfry. AuWnI dI rfq nUM amrjIq ny kONiznIaF dy pirvfr ivc vfprIaF do duKFqk GtnfvF bfry dwisaf aqy puwiCaf ik kI kONiznIaF qy AusdI pqnI sfrf kuJ idnF leI af ky myry kol Tihr skdy hn! kONiznIaF dy pirvfr ivc vfprIaF do duKFqk GtnfvF sux ky mYN ipGl igaf qy inrsMdyh AuhnF dy afAux leI rfjLI ho igaf.
20 julfeI dI svyr nUM amrjIq clf igaf. sfeI svyry AuWiTaf qy ‘ieMzIan aYksprYWs’ ivcoN pMjfb dIaF KLbrF pVHn lwgf. Ausny mYnUM pOxy swq vjy dy njLdIk jgfieaf. mYN AusnUM eyny suvwKqy jgfAux df kfrn puwiCaf. iesdy jvfb ivc Ausny aKLbfr myry hwQF ivc PVf idwqf. mYN suMn ho igaf. KLbr ipRQIpfl rMDfvf dy kql ho jfx dI sI qy iesnUM pVH ky Auh vI myry vFg hI duKI qy hYrfn prysLfn sI.
amrjIq bVy hI Audfs qy duKI mn nfl quiraf. mYN vI Audfs sF. jy aYWn XU ivc afieaf qy sB nfl ieh iBafnk KLbr sFJI kridaF hfl-pfhiraf kIqI. bhuq sfry ividafrQIaF nfl gwl-bfq kIqI. mYN bhuq bycYn sF. rfq nUM asIN postr iqafr kIqy aqy svyry mYN iehnF nUM muwK QfvF ‘qy icpkf idwqf. Ausy svyr nUM pI aYWs E vflf hrsL idwlI phuMicaf. Ausny kuJ pRogrfm iqafr kIqf qy Esy rfq hI pMjfb nUM clf igaf.
Aus idn qoN lY ky awj qwk, jdoN mYN ieh sqrF ilK irhf hF ipRQI dy kql dI Gtnf myry mn-msqk ‘qy CfeI rhI. ros mIitMgF kridaF; mIzIey leI ibafn jfrI kridaF; ihMdI, pMjfbI qy aMgryjLI ivc ilKy pYNPilt irlIjL kridaF; rIportF ilKidaF qy pwqrkfrF qwk phuMc krn df ieh sfrf kMm kridaF mYnUM afr aYWs sI dy lokF qoN vI kuJ shfieqf lYxI peI.
ipRQIpfl dy kql ny mYnUM bhuq hI Auqyijq kr idwqf sI aqy AuqsLfh aqy josL ivc Br ky mYN lgBg EnI hI srgrmI kIqI ijMnI iksy vI pI aYWs XU dy afgU ny vwD qoN vwD kIqI hovygI. mYN TIk arQF ivc hux ies isafsq df ihwsf nhIN sF; pr ipCly dsF sflF qoN pMjfb ivclI lihr nfl aqy lihr ivcly lokF nflF sMgq aqy lgfE df myry AuWqy zUMGf pRBfv sI. ipRQIpfl nfl vI myrI nyVlI sFJ sI. sfzy ivc imwqrqf df gUVHf irsLqf BfvyN nf vI hovy qd vI mYN AusnUM psMd krdf sF. myrI psMd qoN vI vDyry, ipCly dsF sflF ivc ipRQIpfl jmhUrI lihr dy pRqIk vjoN bhuq lok ipRa-nyqf bx cuwkf sI. ies pRsMg ivc mYN bhuq afhq qy jLKLmI mihsUs kr irhf sF. myrf duwK guwsy ivc qbdIl ho igaf sI aqy mYN bVI isLwdq aqy roh nfl ilKdf qy boldf irhf. mYN bhuq sfry pRiswD lokF nUM Aus bfry bolx leI lfmbMd krn dy smrwQ hoieaf. ies prsMg ivc mYN afpxf rol inBfAux dy hvfly nfl sMqusLt sF.
AuhnF hI idnF ivc 23 julfeI dI rfq nUM sfrf aqy kONiznIaF phuMc gey. sfrf dI pihlI muskrfht hI eynI kisLsL BrI sI ik myry AuWqy lgBg jfdU hI ho igaf.
kuJ AuhnF bfry:
kONiznIaF 1959 qoN rfjsI srgrmIaF nfl juiVaf hoieaf sI aqy keI pVfvF ivcoN lMGidaF iehnI idnIN hirdvfr ivc tryz XUnIan lIzr vjoN kfrjsLIl sI. lgBg 38-40 dI Aumr hovygI. Auh XU pI qoN sI.
sfrf kyrlf dy Drm bdlI krky eIsfeI bxy pirvfr ivc pYdf hoeI sI qy AusdI Aumr 35 ku sfl sI. bhuq hI cMgI ividafrQx vjoN Auh nrisMg dI tryinMg ivc dfKLl hoeI. Auh kONiznIaF nUM AudoN imlI jdoN Auh 1969 ivc rfjnIqk kYdI vjoN Ausdy hspqfl ivc ielfj leI dfKLl hoieaf. ivafh ho igaf. agly Cy sfl bVI aOiKafeI ivc lMGy. sfl ku bfad bwcf pYdf hoieaf ijsdf nF arun rwiKaf. kuJ smF bMbeI ivc Tihry, iPr ptnf ivc, iPr kTmMzU ivc. puils ies sfry smyN ivc kONiznIaF dy ipwCy ipwCy rhI aqy AusnUM keI vfr jylH vI jfxf ipaf. Auh 1975 ivc hirdvfr af gey. sfrf bI aYWc eI aYWl ivc stfPL nrs vjoN BrqI ho geI aqy kONiznIaF ny afpxI tryz XUnIan srgrmI jfrI rwKI. sfrf dy mfipaF ny AusdI sLfdI nUM pRvfn nhIN sI kIqf pr Ausny iesdI pRvfh nf kIqI. ieQy poplI AuhnF df pirvfrk imwqr bixaF. Auh bVf hI snyhpUrn qy idaflU sI. dovF jIaF ivc qxfE pYdf ho igaf qy iPr lMmy smyN qwk vDdf hI igaf. ieQoN qwk ik sFJy bMidaF nUM vI iesdf pqf sI. poplI hr vyly dovF dy msly nUM sulJfAux dI koisLsL krdf rihMdf. poplI dsMbr 1977 ivc ieMglYNz clf igaf qy AuhnF dI ijLMdgI hor duwBr ho geI. sfrf nUM ilbIaf ivc inXukqI dI pysLksL hoeI pr Auh ies ‘qy hfjLr nf ho skI. ies sB kuJ ny afKLrkfr AusnUM qoV suwitaf. AuhnF dy rfjnIqk imwqrF nUM pqf cwilaf pr Auh vI bhuqf dKLl nf dy sky. sqMbr-akqUbr dy idnI sfrf ny afpxy AuWqy imwtI df qyl pf ky KLudkusLI krn dI koisLsL kIqI pr kONiznIaF ny vyly isr dKLl dy ky bcf ilaf. AusqoN ipwCoN dovyN awz awz rihx lwgy. arun qF dovF nUM ipafrf sI. pr qxfE vDdf hI igaf aqy 21 PrvrI dI rfq nUM sfrf ny arun qy afpxy afp nUM aPLIm dy ky mfrn dI koisLsL kIqI. Auh qF bc geI pr arun nf bc sikaf. hosL ivc afAux ‘qy Ausny mMinaF qy aYlfn kIqf ik Auh mrnf cfhuMdI hY jF qF AusnUM mrn idwqf jfvy jF Aumr Br leI jylH ivc bMd kr idwqf jfvy. rfjInqk lokF ny ies smyN AusdI shfieqf kIqI. AusnUM nOkrI qoN jvfb ho igaf. AusnUM pMjfb iljfieaf igaf. EQy Ausny kuJ afrfm mihsUs kIqf qy kuJ hwd qwk AusdI hflq ivc suDfr vI af igaf. kONiznIaF ny idwlI hfeI kort ivc irwt dfKLl kIqI sI. ies prsMg ivc Auh idwlI afey. amrjIq ny AuhnF dI ijLMdgI dy ieh kuJ brIk vyrvy mYnUM idwqy sn.
26 qrIk qwk mYN ipRQIpfl nfl sMbMiDq mIitMgF ivc bhuq ruwJf irhf. pr qd vI mYN Aus vwl iDafn idMdf. Ausny sfrIaF mIitMgF ivc sLmUlIaq kIqI. asIN QoVHy hI smyN ivc imwqr bx gey. kONiznIaF ny sfzI imwqrqf nUM AuqsLfihq kIqf. pr mYnUM Ausdy AuqsLfh dyx qoN icV sI.
28 qrIk nUM asIN ‘jLorbf dI grIk’ iPLlm vyKx gey. iesqoN pihlF Ausny gorkI df nfvl ‘mF’ KLqm kIqf sI qy hux boirs polvoeI df nfvl ‘aslI iensfn dI khfxI’ pVHnF sLurU kIqf sI. ieh ivjY dI slfh sI ijhVf bhuqf smF AusnUM sfQ idMdf sI. BfvyN myrI slfh sI ik ‘aYnf kfrinnf’ vrgy nfvl pVHy jfx pr mYN ieh vI socdf sF ik aijhy nfvl Aus leI sLfied vDyry shfeI ho skdy ny.
ies smyN ivc asIN iek dUjy nUM cfhux lwgy sF aqy sfzy mnF aMdr koml BfvnfvF PuwtxIaF sLurU ho geIaF sn. asIN iewk dUjy nUM afpxI bIqI ijLMdgI bfry, sMbMDF bfry qy ieQoN qwk ik afpxIaF ijgrI sFJF bfry vI bhuq gwlF dwsIaF.
pihly idn dI AusdI pihlI Jfq qoN hI mYN ieh anumfn lf ilaf sI ik Auh afpxI ijLMdgI ivc ipafr dI Gft qoN duKI hY. smyN dy nfl nfl mYnUM pqf cwilaf ik Auh ikMnI afvygsLIl aOrq sI. jdoN mYN AusnUM ‘aYnf kfrnInf’ pVHn df suJfE idwqf qF Ausny ikhf ik AusnUM iek afvygsLIl aOrq dI muhwbq nUM jfnx vfsqy ies nfvl nUM pVHn dI loV nhIN. Auh ieh sfrf kuJ afpxI ijLMdgI dy qjrby qoN hI BlIBFq jfxdI hY.
asIN dovyN hI afvyg aqy jjLby nfl nwko nwk Bry hoey sF pr ijLMdgI ivc muhwbq qoN ivrvy rhy sF. ieho hI kfrn sI ik asIN QoVHy hI smyN ivc iek dUjy nUM ipafr krn lwg pey sF.
sfrf aqy kONiznIaF ieQy pihlI agsq qwk rhy. sLfied ieh myrI ijLMdgI df hux qwk df sB qoN husIn smF sI. pr sfzI muhwbq ijMny sihj nfl sLurU hoeI sI Eny sihj nfl iesdf cwlxf sOKf nhIN sI. muhwbq dy ies jjLby dy nfl nfl Aus aMdr Auh sfry duK dyxy jjLbfq vI jfgxy kudrqI sn ijMnHF ivc pIVf qy kVvfht qoN ielfvf sB qoN vwzf duwK afpxy hwQIN afp hI arun nUM guaf bYTx df sI. iesdy nfl hI AusnUM kONiznIaF nfl afdrsLk irsLqy dI sFJ df sfhmxf vI krnf pYxf sI. arun nUM guaf bYTx qoN bfad ipafr krn df afvygmeI jjLbf AusnUM gunfh dy aihsfs vrgf lwgdf sI. aijhI jitl jjLbfqI hflq muhwbq dy jjLby dI isLwdq nUM Auqyijq krn dy rfh ivc rukfvt qF sI hI sgoN afpxy afp nUM iPtkfr dyx vFg vI lwgdI sI. sB qoN vD ky kONiznIaF df duwK dyxf ivhfr, ijhVf hr vyly AusnUM prysLfn krI rwKdf sI, AusnUM hor vI dosL-Bfvnf ivc zob idMdf. QoVHy ijhy smyN ivc mYN hr sMBv koisLsL kIqI ik Auh ijLMdgI ivc iksy gwl bfry vI dosLI mihsUs nf kry.
CyqI hI Auh lgBg sfDfrn qy suBfvk ivhfr krn lwgI aqy bVy mjLbUq ivakqIqv df pRBfv dyx lwgI. PLlsrUp mYN vI DoKf Kf igaf aqy afpxI inwjI hAumYN ‘qy kfbU nf rwK sikaf ijhVI kdI kdI Aus aMdrlI ksLmksL nUM mihsUs kr ky jLKLmI ho jFdI sI. BfvyN mYN Aus pRqI ruwKf jF burf nhIN sF huMdf ikAuNik iksy vI sfDfrn ivakqI nfl aijhf ivhfr kudrqI hI nhIN sgoN Aus leI shfeI hI huMdf hY; qd vI hux mYN afpxy ivhfr bfry dosLI mihsUs krdf hF. mYN Aus nfl iksy qrHF vI ijLafdqI nhIN sF krnf cfhuMdf sgoN mYN qF ieh cfhuMdf sF ik Auh afpxy afp bfry socy aqy cyqMn hovy. ies mksd leI mYN Aumr Br leI Ausdf sfQ dyx dI pysLksL vI kIqI. Auh bycYnI dI hflq ivc sI aqy mYnUM AusdI bycYnI dI hwd df igafn nhIN sI.
myry jjLby dI isLwdq ny AusnUM qfkq idwqI qy Aus aMdr ijLMdgI df jjLbf lihr AuWiTaf sI qd vI AusdI ijAUNdy nf rihx dI ijLd brkrfr sI. Aus aMdrlI nYiqkqf AusnUM kucl rhI sI. bfhroN vyKx ‘qy Aus aMdrly Bucfl df koeI icMnH idKfeI nhIN sI idMdf ieQoN qwk ik mYN vI iesdf TIk TIk anumfn nhIN sF lf sikaf.
Ausny qurn qoN pihlF mYnUM keI vfr afiKaf sI, “afpF hux dobfrf nhIN iml skxf!” mYN iesnUM gMBIrqf nfl nhIN sI ilaf. hflF ik Ausny cyqfvnI vI idwqI ik mYN Ausdy kQn nUM aYvyN ikvyN nf smJF. Ausny ieh vI afiKaf ik jy kONiznIaF qy ivjY vI afKx qd vI mYN hirdvfr nf afvF. pr afpxy Dur aMdroN Auh myry afAux dI qIbr iewCf rwKdI sI. mYN AusnUM ikhf ik Auh jdoN vI mYnUM bulfeygI; mYN jLrUr afvFgf. ieQy hI mYN mfr Kf igaf.
ivCVx vfly idn qoN pihlI rfq mYN Aus nfl afpxI hAumYN kr ky kuJ nfrfjL ijhf sF. svyry Ausny puwiCaf ik kI mYN hirdvfr afvFgf? mYN ikhf, “nhIN.” iPr Ausny afpxf pqf iliKaf hoieaf ilPLfPLf mYnUM ‘bKLsLIsL’ vjoN idwqf. mYN lYx qoN ienkfr kIqf qF Auh duKI ho geI. pr iPr asIN GMitaF bwDI iekwTy bYTy rhy qy kONiznIaF dI sKLq nukqfcInI krdy rhy. iPr dupihr ipwCoN Auh kuJ idn hor Tihrn leI mMn geI pr ipwCoN Pyr Ausny afpxf mn bdl ilaf. asIN sfZy iqMn vjy bWs awzy vwl cwl pey. mYN ‘pYtrIaft’ dy dPLqr AuWqr igaf pr Pyr bws awzy `qy phuMc igaf. iPr mYN AuhnF nfl afKLrI bws cwlx qwk rfq dy XfrF vjy qwk irhf. bws dy stfrt hox vyly sfrf ny myrf hwQ bVy inwG nfl GuwtI rwiKaf aqy iPr Enf icr lgfqfr afpxf hwQ ihlfAuNdI rhI ijMnF icr asIN iewk dUjy dIaF njLrF qoN Auhly nf ho gey. kONiznIaF mYnUM nfl hI lY jfx dI ijLd krdf irhf pr mYN ikhf ik mYN bfad ivc afvFgf.
sfrf afpxy kQn qoN BivwK-vkqf sfbq hoeI.
ipwCoN mYN afpxy afp nUM bhuq hI gunfhgfr mihsUs kIqf. BfvyN Ausdy bc jfx dI bhuq Gwt sMBfvnf sI, qd vI mYN kdI vI nhIN sI soicaf ik ieh sB kuJ eyny QoVHy smyN ivc vfpr jfvygf. swcI gwl qF ieh sI ik mYN ieh afs lfeI bYTf sF ik Auh kONiznIaF dy nfl awT jF nON qrIk nUM af jfeygI; nhIN qF mYN qyrF jF cOdF qrIk nUM AuhnF kol clf jfvFgf. pr mYN ies vfprn vflI hoxI bfry pihlF ikvyN jfx skdf sF!
myrI ijLMdgI df ieh bhuq hI alp-kflLI, isLdq qy afvyg Biraf irsLqf sI. afpxI ijLMdgI ivc afAux vflIaF sfrIaF aOrqF nfloN, sLfied, sfrf bfry myry mn ivc sB qoN vwD afdr sI. Auh iek aijhI ivakqI sI ijs dI ijLMdgI ivc muhwbq sB qoN vwD kImqI arQ rwKdI sI. myrI ijLMdgI dI vI sB qoN vwzI kImq muhwbq hI sI. jy Auh ijAUNdI rihMdI qF sLfied asIN sB qoN vDIaf dMpqI sfbq huMdy!
ies sfry smyN ivc myry aMdr jfg irhf ivvyk mYnUM duKI krdf. kdI kdI mYnUM ieh bVI jLflmfnf aqy axmnuwKI gwl lwgdI ik jy mYN sfrf nUM eynf ipafr krdf sF qF mYN Ausdy drVy hoey jjLbfqF dI Qfh ikAuN nf pf sikaf! Auh mYnUM byhwd ipafrI sI. AusdI Xfd vI myry leI EnI hI ipafrI hY. mYN hmysLf AusdI Xfd nUM afpxy idl ivc ibTf ky rwKFgf.
mr ky Auh mYnUM aqy myry ijhy lokF nUM, ijhVy byhwd mfXUskun Bfvk hflfq ivc vI ijAUdy rihx dI iewCf rwKdy hn, iek ijLMmyvfrI sONp geI lwgdI hY; nhIN qF aijhI siQqI ivc kOx ijAUNdf rhygf! jy asIN ijAUNdy nhIN rhFgy qF sfnUM sfrf dI hoxI hMZfAuxI pvygI.
mYnUM Aus ijhI idRVHqf hfsl krnI cfhIdI hY BfvyN AusdI ieh idRVHqf mOq nUM vrn ijhI nFh-vfck idRVHqf hI sI. mYnUM aijhI qfkq vI hfsl krnI cfhIdI hY ijhVI aiq dIaF ivprIq hflqF ivc vI sihj rihxf isKf sky. mYnUM afpxy KLqrnfk inwjvfd jF hAumYvfd df vI iqafg krnf hovygf BfvyN ik kuJ hflqF ivc ieh bhuq shfeI vI huMdf hY. ieh cMgI gwl huMdI jy sfrf ivc vI aijhf kuJ ku nFhpwKI inwjvfd huMdf!
Auh afpxI sLKLsIaq dy ivsLysL pwKF- nYiqk pwKoN afpxI mjLbUq siQqI, afpxI eImfndfrI, afpxy KLrypn aqy afpxI idafnqdfrI-bfry cyqMn sI. afpxy iehnF guxF kr ky hI AusnUM lMmy duwK Bogxy pey.
mYN afpxy afp nUM bVf KLusLiksmq smJdf hF ik mYnUM AusnUM imlx df mOkf nsIb hoieaf pr nfl hI bVf bdiksmq vI mihsUs krdf hF ik mYN Ausdy sfQ qoN ivCuMinaF igaf.
Auhdy vFg hI KLusLI qy duwK iekwTy hI myrI ijLMdgI ivc afey.
isrPL QoVHI ijhI ieh qswlI hY ik Auh ipafr-BuwKI afqmf vjoN nhIN mrI. mYN AusdI ijLMdgI dy afKLrI kuJ idn KLusLI nfl Br idwqy. bdly ivc Ausny vI mYnUM zUMGy idl qoN iBwj ky muhwbq kIqI. asIN iewk dUjy nUM nfjLuk aihsfsF nfl Br idwqf. bws iesy gwl dI hI qswlI hY pr ieh qswlI ikMnI quwC hY!
cmn
28-08-1979
kwlH mYN afpxI Aumr dy bwqI sfl pUry kr ley. ipCly sfl ivc mYN anyk gLLlq DfrnfvF qy Brm-BulyyiKaF qoN mukq hoieaf. ieh sfrf sfl mfnisk pIVf ivc lMiGaf BfvyN ik hkIkI KLusLI dy kuJ pl vI nsIb hoey. ies sfl dI sB qoN mhwqvpUrn Gtnf qF sfrf nfl imlfp hI sI. BfvyN ieh myl bVf hI QoVH-icrf sI pr myry jIvn df hux qwk df sB qoN afnMddfiek anuBv sI.
sfrf afpxy jIvn ivc vI qy mr ky vI AuhnF lokF leI, jo ijAU rhy hn jF ijAUNdy rihxf cfhuMdy hn, kuJ sbk dy geI sI.
pihlf sbk:Pokf GumMz aqy hAumYNvfd mfnvI sMbMDF leI sB qoN vwD amfnvI qy KLqrnfk hY. kONiznIaF dy Poky GumMz aqy hAumYNvfd ny sfrf nUM aijhI hflq ivc lY aFdf ik Aus leI ijAUNdy rihxf asMBv ho igaf aqy mYN afpxI hAumYN dy KoKlypn nUM ikvyN bKLsL skdf hF ijs sdkf sfrf ijhI subk afqmf nUM sdmf phuMicaf. GumMz qy hAumYN aijhI ivrUpq idRsLtI hY ijs nfl qusIN jIvn nUM Ausdy Tos qy TIk rMgF ivc nhIN vyK skdy. qusIN agly dy idl-idmfgL ivc lukIaF BfvnfvF nUM nhIN smJ skdy. qusIN afpxy inwj ivc eyny lIn ho jFdy ho ik hmysLf dUijaF nUM afpxy afly-duafly hI GumfAux dI koisLsL ivc lwgy rihMdy ho. myry ivc eynf ijLafdf GumMz qy hAumYN BfvyN kdI nhIN rhy qd vI mYnUM lwgdf hY ik mYN iesdf isLkfr ho jFdf hF. jy myry mn ivc sfrf bfry koeI afdr Bfv hn qF mYnUM afpxI sLKLsIaq ivcly ies mfmUlI ijhy ivgfV ‘qy kfbU pfAuxf hovygf.
dUjf sbk: jy GumMz aqy hAumYN bury hn qF svY-Gfq AusqoN vI burf hY. sfrf leI bhuq sfrf afdr aqy snyh rwKidaF vI mYN ieh kihxf cfhFgf ik Ausdf svY-GfqI rvweIaf mUloN hI gLlq sI. ies rvweIey krky hI Auh afpxy bdiksmq aMq nUM phuMcI. ies rvweIey kfrn Ausny afpxy nfl hI jLulm nhIN kIqf sgoN afpxy dosqF nfl vI jLulm kIqf. hryk nUM afpxI ijLMdgI df snmfn krnf cfhIdf hY. ijAUNdy rihx leI svY-siqkfr dI Bfvnf df hoxf lfjLmI hY. jIvn dy aijhy siqkfr leI jy quhfnUM afpxy iksy bhuq ipafry snyhI jF irsLqy nUM iqafgxf pYNdf hY qF aijhf iqafg vI mfVf nhIN.
qIjf sbk ijhVf mYN sfrf dI mOq qoN hfsl kIqf Auh sI BulFdry vflI lokrfjI cyqnf bfry jfigRq hoxf. afjLfd lokrfjI cyqnf, ijhVI iksy leI afpxI ijLMdgI dy PLYsly afid lYx dy ivakqIgq aiDkfr dI mMg krdI hY, kyvl iewk Clfvf hY. koeI ivakqI jy jIvn bfry vDyry cMgI smJ rwKdf hY qF Ausdf hornF dy jIvn dy Bly vfsqy AuhnF dy jIvn ivc dKLl-aMdfjLI krnf vI vfjb hY aqy pUrI qrHF jmhUrI vI. ieh inmn aqy Aucqm cyqnf df, jIvn bfry sqhI aqy zUMGI smJ df pRsLn hY. Aucqm cyqnf qy zUMGI smJ vflf ivakqI iksy dUjy dy jIvn bfry vI shI PLYslf lY skdf hY BfvyN ik vyKx nUM ieh sMbMiDq bMdy nUM nrfjL krn vflf hI ikAuN nf hovy. dUjy bMdy nUM mrn leI Cwz dyx dI QF AusdI ijLMdgI ivc dKLl dyx df KLqrf muwl lYxf mfVf nhIN. jy mYN sfrf nUM eyQy rwKx df pwkf PLYslf kr lYNdf jF Auh hI eyQy rih jFdI jF Aus vwloN mYnUM hirdvfr nf swdx dy jLfihrf ienkfr dy bfvjUd mYN sfrf dy nfl hI jfx df PLYslf kr lYNdf qF Auh myry vwloN Aus nfloN vDyry jmhUrI kfrj hoxf sI ik mYN AusnUM kuJ idnF leI socF dI GuMmxGyrI ivc goqy Kfx leI Cwz idwMdf qy AusnUM mr jfx df PLYslf lY lYx df mOkf dy idMdf! ies drV suwtx vflI hflq ivc jdoN ik Aus aMdr eyny sdmy sihx AuprMq iek qUPLfn Juwilaf hoieaf sI AusnUM afpxf PLYslf KLud lYx dI QF myry ijhy snyhI dy PLYsly dI dKLlaMdfjLI dI loV sI.
Audfricq lokqMqrfqmk Brm qoN mukq hox leI mYnUM bVI BfrI kImq adf krnI peI.
idwK dI pwDr ‘qy sfrf dI sLKLsIaq ny mYnUM Ausdy mjLbUq aqy sfDfrn ivakqI hox df BulFdrf pfeI rwiKaf, ivsLysL qOr ‘qy aOrqF dy pRsMg ivc, ijhVIaF inrMqr mrd smfj ‘qy inrBr rihx krky acyq qOr ‘qy hI bhuq jitl pRikrqI dIaF mflk bx jFdIaF hn. kyvl AuhnF kuJ iek aOrqF nUM Cwz ky ijhVIaF apvfd ho skdIaF ny aqy ijhnF ny scmuwc dI sLKsLI afjLfdI hfsl kr leI hovy, bhuqIaF aOrqF nUM AuhnF dy jLfihrf kQnF qoN nhIN smiJaf jf skdf. Auh idl dIaF Dur zMUGfxf qoN ijvyN soc rhIaF huMdIaF ny jLfihrf qOr ‘qy AusqoN asloN Ault pRBfv idMdIaF hn. mYN ieh sbk pihly anuBvF qoN vI pRfpq kIqf sI. hryk kys ivc mYN aOrq dy bfhrI pRBfvF nUM hI AusdI aslI hkIkq jfx ky, afpxy KoKly aiBmfn aDIn bykfbU ho ky afpxy pRqIkrm jLfihr krdf irhf sF ijs kfrn mYN Aus aOrq nUM AusdI jitlqf, AusdIaF ivroDqfeIaF aqy Ausdy aMdrly nUM smJx qoN asmrQ rihMdf irhf. sfirkf nfl vI iesqrHF hI vfpiraf sI pr sfrf nfl qF bhuq hI vwzf duKFq vfpr igaf. mYN jfxdf hF ik Auh mYnUM bVI hI isLwdq nfl muhwbq krdI sI aqy AusdI myry nfl rihx dI bVI qIbr iewCf sI. pr smfj dIaF inrrQk DfrnfvF sdkf Auh ies sB kuJ nUM spsLt rUp ivc pRgtf nf skI.
jdoN vI aOrqF nUM imlo qF AuhnF dI idwK ‘qy nf jfE sgoN AuhnF dy aMdrly nUM smJx dI koisLsL kro. aOrqF dI idwK qy AuhnF dI aMdrlI hkIkq ivc aMqr huMdf hY. afdmI kdI kdI sLfied ipafr ibnf rih skdf hovy, pr aOrq kdI ipafr ibnF nhIN rih skdI. ieh vwKrI gwl hY ik Auh afpxIaF BfvnfvF nUM jLfihr nf kr skdI hovy ik Auh ikMnf ipafr krdI hY! ikMnF asurwiKq aqy BYBIq mihsUs krdI hY!
aOrqF hmysLf vDyry duwK BogdIaF hn pr aMqrmuKqf, jLfihrf sLFqI aqy mjLbUq hox df idKfvf AuhnF df surwiKafqmk mYkinjLm bx jFdf hY pr ieh AusnUM aMdroN kmjLor kr idMdf hY qy kdI kdI sfrf vrgIaF leI AuhnF dy qbfh hox df kfrn bx jFdf hY.
sfrf mr geI hY pr sfrf vrgIaF nUM jLrUr ijLMdf rihxf cfhIdf hY!
“qUM ikMnF mfsUm eyN!”
sfrf ny kdI cmn nUM iliKaf sI!
11-09-79
awT qrIk nUM mYN kyrlf ivc hox vfly ‘Enm’ Auqsv ivc sLfml hoieaf. aYn iek mhInf pihlF sfrf sdf leI clI geI sI. Enm dy Auqsv dIaF KLusLIaF sfrf dI Xfd nUM smripq sn.
Esy hI idn kONiznIaF df bVf hI ruwKf pwqr imilaf. mYN iesdf burf qF mnfieaf pr bhuqf duKI nf hoieaf ikAuNik ijhVI hAumYN ivcoN Auh mYnUM duKI krnf cfhuMdf sI ieh hAumYN hI Ausdy ijAUNdy rihx df sbwb sI.
kuJ idnF ipwCoN surjIq qy hirMdr nUM pwqr iliKaf pr ajy qwk jvfb nhIN afieaf. pihlI vfr mYnUM mihsUs hoieaf ik surjIq qy hirMdr vI ijvyN mYN AuhnF bfry smJdf irhf sF Auh vI inwjI sMbMDF ivclI aihmIaq nUM pUrI qrHF nhIN jfxdy.
mYN AuhnF dI sfrf aqy AusdI siQqI bfry ieh itwpxI sux ky duKI hoieaf ik “Auh afpxy bwcy dI kfql hY!” iehnF sLbdF qoN surjIq dI kONiznIaF nfl hmdrdI spsLt sI. hirMdr dy pRBfv vI aijhy hI sn ik Auh sfrf nUM Dur aMdroN bhuqf nhIN sn jfxdy. pihlI vfr mYN mihsUs kIqf surjIq dI aOrq leI hmdrdI, ‘ aOrqF dI kmjLorI pRqI hmdrdI qy vizafeI’ hY. hirMdr vwloN aOrq dI kmjLorI df guxgfn krnf duKdfeI hY.
********

Chairperson
Centre of Indian Languages
Jawaharlal Nehru University
New Delhi-110067, India:

Home  |  About us  |  Troubleshoot Font  |  Feedback  |  Contact us

© 2007-08 Seerat.ca, Canada

Website Designed by Gurdeep Singh +91 98157 21346 9815721346