suMdr df nF aqy kfrnfmy bhuqy
lok jfxdy hn. Gwto Gwt myrI pIVHI dy qF sfry. Auh sfzy ipMz dIaF dMd kQfvF
df nfiek hY. pr ijhVy vzfrUaF dI gwl mYN hux krn lwigaF hF, AuhnF dy
nF-irsLqy qF iewk pfsy, bhfdrI Bry AuhnF dy ies ivwkoilqry kfrnfmy bfry vI
jfnx vflf koeI nhIN. nf qF AuhnF ivwcoN iksy dy nfm df hI mYnUM pqY qy nF
hI ieh pqY ik Auh kIhnF-kIhnF ivwcoN sn. ijhVy bjLurgF rfhIN ieh gwl myry
qwk phuMcI sI, sLfied AuhnF ny Aus vyly mYnUM dwisaf vI hoxY. mYnUM qF hux
aYnf ku Xfd aY ik AuhnF ivwcoN iewk bhfmxF df bMdf sI qy do jwtF dy. AuhnF
dIaF AumrF, kwd, kfT, rMg-vMn jF sLkl-sUrq kuJ vI pqf nhIN.
ies leI mYnUM lgdY, gwl jsUsI lihjLy ‘c, sLurU krnI pvygI:
…pIlI, Audfs, ibmfr Duwp pOVI dy iqMn zMzy AuWqr afeI sI pr ipMz ivwc ajy
qwk KMzrF vrgI cuwp-cF sI ijvyN huxy huxy koeI idE, afdm bo afdm bo krdf
iehnF suMn msfx glIaF ivwcoN lMiGaf hovy qy Auhdy mUMhoN ikrI mOq hvf dy
moiZaF ‘qy cVH Gr-Gr Krylf idMdI iPLrdI hovy: mqy koeI sfh lYNdf jIa, koeI
DVkdI CfqI, koeI boldI jLubfn iksy Gr bcI hovy.
aijhI cuwp ivwc, ipMz dy drvfjLy dy lwkVI qKLqy, crV-2 krky KuwlHx dI
afvfjL dUr qwk gUMjI. drvfjLy dI Cwq ‘c aflHxf pfeI bYTy kbUqrF ny zr ivwc
KMB PVPVfey, kbUqr df iewk aFzf, kwcy cbUqry qy izwg ky tuwitaf. iewk
dubkI ijhI pYV cfl, ipMz dI lMmIN vIhI pY geI, Tpk Tpk Tpk……
pihlf. dUjf. qIjf qy iPLr cOQy Gr df drvfjLf vI bMd sI. bfhroN muwTI ijMdy
lwgy hoey.
……pYVcfl awgy vD geI…
…Auh iqMn sn. pYrF qoN lY ky isr qwk lpyty hoey. mUMhF AuWpr dUhry krky
lpyty hoey prny. lwk qoN AuWpr qwk. isrPL iewDr AuWDr GuMmdIaF awKF dIaF
Audfs puqlIaF hI idsdIaF sn. awKF cVHIaF hoeIaF, lfl surKL. aglf dyKdI sfr
hI smJ jFdf, AuhnF ny sLrfb pIqI hoeI sI.
aglf Gr nfeIaF df sI qy kwlH AuhnF ies Gr ivwc kusL bol-bulfrf suixaf sI.
AuhnF nUM ieh vI pqf sI, nfeIaF dI bhU dy kuVI hoeI sI.
dr bMd sn pr aMdroN kuMzf KuwlHf sI.
poly ijhy, kMbdy hwQF nfl, AuhnF ‘coN iewk ny dr aMdr vwl KoilHaf. acyq hI
iqMnF dy hwQ pihlF hI dUhry Zwky hoey nwkF qy cly gey. aMdr mukMml cuwp
sI. ikqy huxy buJy dIvy dI jlI hoeI kflI bwqI ‘coN, DUMeyN dI icwtI DfrI
dUr qwk iswDI jFdI idwsdI sI.
aMdr koeI ‘bo’ nhIN sI. AuhnF ny nwkF qoN hwQ cuwk ley. aMdr koTVI dy
hnyry ‘coN ‘hUMgr’ sux rhI sI. iqMny jxy iTTk ky ruk gey qy iPLr ibjlI dI
qyjLI nfl aMdr jf vVy.
aMdr hnyry ‘coN hOlI-hOlI AuWBrdf idRsL iBafnk sI. zrf dyx dI hwd iBafnk.
Auprly pfisEN rMgly pfivaF vfly, ‘vwzy’ mMjy qy nfeIaF dI nUMh ‘afkVI’ peI
sI. ajy ijAUNdI. hUMgrF mfrdI. Aus dIaF dUr-dUr qwk PLYlIaF bfhF qy lwqF
ny sfrf mMjf, mlwikaf hoieaf sI. Ausdy ruwKy, KuwlHy vfl koTVI dy ilwpy
hoey kwcy PLrsL nUM Coh rhy sn. dOx ‘c PLsy pYrF dy aMgUiTaF dy akVf ny
dOx tuwtx vflI kIqI peI sI. tyzI hoeI grdn dy dovyN pfsy lfl Bfa mfrdIaF
gtolIaF cmk rhIaF sn. awD-KulHIaF awKF ‘coN mOq Klfa nUM GUr rhI sI. bhU
dy swjy pfsy lytI, hPLqy ku dI nMg-DVMg kuVI afkVI peI sI. PLYlIaF hoeIaF
CotIaF-CotIaF lwqF-bfhF qy CotIaF-CotIaF kwCF ‘c lfl dgLdIaF gtolIaF ‘c
kuJ vI hux mfsUm nhIN sI lgdf.
bhU ijAUNdI qy kuVI mrI peI sI.
iewk jxy ny, mMjy qy iekwTI hoeI cfdr df lV kuVI qy moiVaf qy Borf Br mfs
df loQVf, afpxy dohF hwQF ‘c Dr ilaf. kuVI df Cotf ijhf lfl mUMh pIV nfl
muiVaf quiVaf ipaf sI. Puwl Br buwlH Guwt ky mIcy hoey sn. afpxy srIr qoN
vwDo-vwD dUrI qwk bfhF PLYlf ky Auhny, sfhmxy vfly nUM kuVI df mUMh ZWkx
leI ikhf qy mrdI bhU nUM Cwz ky Auh bfhr af gey.
hux bhU df boldf GMz drvfjLy qwk suxfeI idwqf. AudoN vI jdoN drvfjLy dy
bfhr KVHy gwzy ‘c pihlF hI peI lfsL dy nfl krky hyT ivCfeI qUVI dI ‘suwk’
‘qy mlwk dyxy kuVI nUM iltfieaf igaf, bhU dI afvfjL suxdI rhI.
ies afvfjL ny ajy do mhIny hor AuhnF df ipwCf krnf sI.
svyr df kMm muwk igaf sI. awj ‘do’ hI sn. ibnF iewk vI sLbd AuzIikaF AuhnF
ny gwzf mVHIaF dy rfh qor ilaf.
———————————————————————————————————
ieh Auh idn sn ijhVy 1921 ivwc hoeI jngxnf ivwc Bfrq ivwc pihlI aqy iewko
iewk vfr Gt geI jnsMiKaf leI jLuMmyvfr kfrnF ivwcoN iewk dy gvfh sn. ieh
hI Auh idn sn jIhnF nUM Auprokq vrqfry dy lwgBg vIh sfl bfad, iesy drvfjLy
dy bfhr afpxI ‘rfs’ sLurU krn qoN pihlF aMnHy duafbIey ny Xfd kIqf sI:
kwqy dy mhIny jMgI qfp af igaf.
bhuiqaF GrF nUM jMdry lf igaf.
pr ieh jMdry iewk idn ivwc hI nhIN sn lwg gey. goKf cmfr, ijhVf AudoN ‘Br
jvfn’ sI, jIhny afpxy sky sMbMDIaF ‘coN keI jIa ies qfp nfl guafey sn,
Auhny mYnUM iewk vfrI ies vrqfry dy kuJ vyrvy idwqy sn. mYN AuhnUM afpxy
bfby-bobo dI mOq bfry puiwCaf sI. myrf bfbf qy bobo mrn vfly pihilaF
ivwcoN sn. Auh dovyN iewko rfq mr gey sn. myrf bfpU AudoN 5-6 ku sfl df sI
qy sfzy twbr qy afeI Aus kihr BrI rfq df Auh ieklOqf gvfh sI.
sB qoN pihlF bfhmxF dI koeI buVHI mrI sI. AusnUM rfq rwK ky dfgL idwqf
igaf sI, ivDIvq ZMg nfl. sfrf ipMz dfgF qy igaf sI. dUjy idn, dfdI dy swQr
qy bYiTaF nUM KLbr imlI sI, koeI ‘vIr isEN ikaF ‘coN cwl igaf sI.’
iPLr qF cwl so cwl!
afly duafly dy bhuqy ipMzF ‘coN KLbrF afAuxIaF sLurU ho geIaF sn. sfzf
ipMz ies mhFmfrI dI lpyt ‘c afAux vfly pihly ipMzF ivwcoN sI. ijhVy bUQgVH
nUM kihMdy rfh nhIN sI, plyg pqf nIN EQy ikhVy rfh af vVI sI. AuNJ sfzf
ipMz sB qoN vwD pRBfivq ipMzF ivwcoN nhIN sI. sfzy ielfky ivwc, ies
mhFmfrI dI sB qoN vwD mfr ‘hirEN’ nUM peI sI ijwQy ajy vIh sfl pihlF qwk
drvfjLy dy aMdr bxy bhuqy GrF ‘c, pihlI sMsfr jMg vyly dy pRiswD ‘muwTI
ijMdy’ ltkdy vyKy jf skdy sn. (ijMidaF df ieh nF, AuhnF dy ‘muwTI’ vrgy
afkfr kfrn ipaf sI.)
lokF df vfh lgfqfr dUjy mfrKory nfl pY irhf sI. jMg dy jLKLm ajy lwg hI
rhy sn. jMg, jIhdy ‘c kihMdy aMgRyjL nUM bMdf mry nfloN, GoVf mry df
aPLsos vwD huMdf sI. GoVf hjLfrIN afAuNdf sI jd ik ispfhI 7 ru: mhIny ‘c
‘ijwQoN mrjLI’ iml jFdy sn
jMg muwkI nhIN sI, mhFmfrI isr af peI sI. pihlIaF iewk do mOqF qF
‘kudrqI’, ‘muwky sfhF’ dI khfxI smJ leIaF geIaF sn. sfzy ipMz pihlIaF do
mOqF ‘Aumr KfDy’ ijAUiVaF dIaF hoeIaF. AuhnF nUM dfgL vI idwqf igaf, AuhnF
dy swQr vI ivCy, AuhnF dy Puwl vI cugy gey, AuhnF dIaF mkfxF vI afeIaF,
dsfhI vI nfqHI DoqI geI qy AuhnF dI ikRaf qy aMqm ardfs vI kIqI geI. kuJ
idn hor qy mkfxF ipwCoN jfx vI lwg peIaF. ‘mrgF’ dy sunyhy qy ‘KLbrF’ dI
igxqI vDx lwgI. pihlF iksy dI ‘moVvIN’ mkfx jf nf skI. iPLr mkfxF afAuxIaF
bMd ho geIaF qy iewk idn dfgLF dy sunyhy vI bMd ho gey. hr ipMz ‘afpixaF’
nUM ikAuNtx ‘c ruwJ igaf. hr ipMz hI, aijhf tfpU bx igaf ijwQy isrPL mOq
hI ‘iewDr EDr’ af, jf skdI sI. koeI mrdf; cfr bMdy iekwTy huMdy, PLUk
afAuNdy. ‘agly’ dI AuzIk sLurU ho jFdI. pihlF lok pqf lgdI sfr afpy ‘mrg
afly’ Gr phuMc jFdy. iPLr sunyihaF qy afAux lwg pey. ‘qUM cwl! aOny’, afKx
vfilaF dI igxqI vD geI. aMq nUM lok ‘itBx’ lwg pey. hr Gr mOq nfl jUJdf
tfpU bx igaf. jIhdf mrdf cfr jIa Grdy ‘kwTy ho ky PLUk afAuNdy.
suwkf bflx Gtx lwg ipaf sI. mVHIaF ‘c axcugy ‘Puwl’ hwzIaF bx ky iKMzx lwg
pey sn. ijAuN-ijAuN mVHIaF ‘c awg bldI rihx lwgI, cuwilHaF dI awg buJx lwg
eI sI.
lok zry mn ivwc iewk ‘BYa’ mihsUs krn lwg pey sn. iksy aidws qy aiqaMq
zrfAuxI sLYa dI hoNd mihsUs hox lwgI sI. sB qoN mfVI gwl, ipMz ‘c mfVI
motI dysI dvfeI-bUtI krn vflf hkIm vI mr igaf. AudoN, jdoN ajy lokF ny
AuhdI ‘smJ’ ajLmf ky vyKxI sI.
hflfq aijhy sn jdoN iewk idn pqf nIN kIhny, pqf nIN kIhnUM kdoN ieh ‘Byd’
dwisaf ik ipMz dy mMidr ‘c siQq isLvilMg nlHf ky, bfhr iekwTy hoey
‘gMgfjl’ nfl iesLnfn krky Auh nON-br-nON ho igaf sI. mMdr ivwc nhfAux
vfilaF dI BIV rihx lwg peI ikAuNik dwsx vfly ny ieh nhIN dwisaf ik iewko
vfr nhfAuxf kfPLI sI ik hr rojL! buVHy Tyry, KUh ‘coN cUlI pfxI kwZ ky dyx
vfilaF dI AuzIk krdy rihMdy, imMnqF krdy rihMdy qy aksr Kud hI ‘ltfpING’
huMdy njLr afAuNdy.
lok nhfeI vI gey qy mrI vI gey.
iewk idn pqf nIN kIhny, kdoN qy iks qoN suixaf, ‘iehdf’ iewko iewk ielfj
‘rfK’ sI. lokF ny guwgl DuKf ky sfry ipMzy ‘qy ‘rfK’ mlxI sLurU kr idwqI.
mrn vfly vDdy gey, rox vfly Gtdy gey. ro-ro bYTIaF rgLF ‘c acfnk mwTf ijhf
drd sLurU huMdf. grdn qy kuilHaF aqy kwCF ivwc lfl ijhy ctfk AuWBrny sLurU
huMdy qy srIr nUM mwTf-mwTf buKLfr huMdf, qy cMgf Blf srIr ‘afkVnf’ sLurU
kr idMdf. ieh sB kuJ acyq, acfnk qy aidws rUp ivwc sLurU huMdf. jd nUM
bMdy nUM XkIn afAuNdf ik mOq ny Aus nUM ‘Coh’ ilaf hY, Auh twzIaF awKF
nfl, awzIaF rgVdf, ijLMdgI dy iZWly hoey ‘ksfa’ ‘coN iqlk, mOq dy moZy jf
Juldf. rox vfly dUr bYTy roNdy, jy Auh Gr mrdf. dUjy idn iswDf mVHIaF ‘c
cuwk ilafAuNdy jy GroN bfhr , Kyq igaf rih jFdf qF ijhVI dfqI, KurpI nUM
Auhdy hwQ lwgy huMdy, QfeyN dwb idwqy jFdy. ies df Bfv aY lokF nUM
‘dusLmx’ df pihlf lwCx smJ af igaf sI. ibmfrI iswDI CUq rfhIN PLYldI sI.
pr ies smJ ny, mrn vfilaF nUM, mrn qoN pihlF hI mfr idwqf. pUry lwCx bfad
ivwc AuWBrdy, Gr vfly mrIjL df mMjf ibsqrf qy hr Auh cIjL ijsnUM Auhdy hwQ
lwgx df BulyKf vI huMdf, smyq mrIjL dy, ipMzoN bfhr Cwz jFdy. ikAuNik ipMz
AudoN koeI bhuq vwzf nhIN sI, isrPL drvfjLy dy aMdr-aMdr hI iqMn glIaF sn:
lMmI vIhI ryrU vflI vIhI qy lMzI vIhI! ies leI ieh ipMzoN bfhr vI koeI
bhuqI dUr nhIN sI (mYnUM ieh soc ky hux ‘DuVDuVI’ af rhI hY ik Auh QF Aus
Gr dy sfhmxy (ipMz vfly pfsy) hY, ijwQy asIN hux rihMdy hF) ipMzoN bfhr mr
rhy Aus bMdy dIaF socF df ikafs vI sLfied nhIN kIqf jf skdf. hF, AuhnUM
EQy Cwz ky jfx vfilaF dIaF by-cYn, AuxINdIaF aqy aprfD-boD nfl BrIaF rfqF
aqy plo-pl sfhmxy mr rhy irsLqy dy drd bfry kusL-kusL mihsUs kIqf jf skdf
hY.
ieh Auh kImq sI jo ieh nf murfd ibmfrI mOq dy nfl-nfl mOq qoN vI ikqy
iBafnk rUp vsUl rhI sI. ryrU vflI vIhI ivwc vfpr rhy Aus idRsL dI iBafnkqf
dI isrPL klpnf hI kIqI jf skdI hY jo suinafrF dy iewk bMdy dy, isr ‘qy
cuwky Aus mMjy nfl AuWBrdf hY, ijs nUM ipMzoN bfhr jf ky zfhuxf hY qy mrn
leI Aus qy afKLrI vfr lyt jfxf hY. kihMdy ny, romn, sUlI ltkx vfly gLulfm
nUM hI slIb cukfieaf krdy sn. plyg ‘romn’ ho geI sI.
bfhmxF dI ‘dfdI’ dy mrn qoN lY ky vIh idnF ‘c, cOdF mOqF hoeIaF, cOdF isvy
jly, mVHIaF ‘c ikMnIaF hI mVHIaF ‘ax-kwjIaF’ peIaF rhIaf. dUr-dUr qwk
PLYly mOq dy mfrUQl ‘c ‘jl-Brm’ vFg kdy kdfeIN, ikqy-ikqy ijLMdgI njLr
afAuNdI, iksy bwcy df mfsUm hfsf suxdf, ijnHUM kdy iJVk ky cuwp krvf idwqf
jFdf qy kdy murdyhfxI CfeI vfly ichiraF ‘qy iewk mrIal ijhI muskrfht pl Br
AuWBrdI.
aijhI suMn ‘c koeI KLbr lY ky afieaf, ‘kVfh Kfx nfl ibmfrI rukI rihMdI
sI.’
lok kVfh krky Kfx lwg pey. ieiqhfs ‘c sLfied ieh pihlI qy iewko iewk vfr
vfpiraf hovy ik lokF ny afpxy huxy mry ipafiraF dy isrhfxy bYT, kVfh krky
KfDf hovy. myry, prsU suinafr dI ‘lMmI bfq’ vflI Auh buVI Xfd af rhI hY jo
gulguly pkfAux vrgf sLgnF Biraf kMm vI kr rhI sI qy ro vI rhI sI. Auhdy
muMzy dI vfrI sI Aus idn, idE duafrf KfDy jfx dI, gulgilaF smyq. ibmfrI
‘kfxf idE’ ho geI sI. lok roeI vI jFdy, kVfh vI KfeI jFdy, mrI vI jFdy.
mrI vI jFdy qy mOq dI ies kflI CqrI hyT ijAuNeI vI jFdy. ijAUNeI vI jFdy
qy mrn qoN zrI vI jFdy………
……qy iewk idn zrdy mfry lok Bwj gey. mMdr ‘c nhfAux igaf koeI, nhfAuNdf vI
mr igaf, bfkI dy afpxy –afpxy kwpVy cuwk ky Bwj afey.
pihlI vfr koeI lfsL ‘axikAuNtI’ peI rhI. koeI bMdf muV ky mMdr ‘c nhfAux
nhIN igaf. ies mOq ny koeI aYho ijhf zr sfhmxy ilaf idwqf ik lok ipMz Cwz
ky jfx lwg pey. KLfs qOr ‘qy bwcy aqy nOjvfn muMzy, ipMzoN bfhr, AuWcy
bxfeIaF kwKF dIaF kulIaF ‘c jf ky rihx lwg pey. pfVy bdl gey sn. hux
qMdrusq ipMzoN bfhr sn qy mrn vfly GrF dy aMdr. inpt iekwly. ipMzy qy
pl-pl AuWBrdI mOq dy sfhmxy inhwQy, by-bs. mOq ny ipMz qy ajy hor lMmF smF
rfj krnf sI. ipMz, jIhdy ‘c kihMdy lf-vfirs peIaF, vfrsF vflIaF lfsLF df
‘sfV’ AuWBrnf sLurU ho igaf sI.
lokF dy iKLlfPL mOq ny pihlf mYdfn mfr ilaf sI. Auh afpxy ‘morcy’ Cwz ky
Bwj gey sn. Auh Bwj rhy sn, mr rhy sn, sV rhy sn pr iksy nUM suwJ kusL
nhIN sI irhf. jo ijAUNdy sn, afpxI hoNd jqfAux qoN Bwj rhy sn. mry hoieaF
dI hr pl vDdI ‘bo’ AuhnF dy ‘AuWQy’ hox dI insLfnI bxdI.
……ies qrHF dy hflfq sn jdoN AuhnF iqMnF ny ‘aYNtrI’ kIqI. kihxf musLkl aY,
sB ikvyN vfpiraf. kIhny, ikhnUM kI ikhf. KLbry iksy ny iksy nUM iewk sLbd
vI nf ikhf hovy. pr hoieaf ieh ik mOq dy zroN, afpixaF dIaF, awD KuwlHIaF
awKF ‘coN Jfkdf KLOPL aqy afkVy hoey, ajy ijAUNdy srIrF nfl sfry irsLqy
mfr ky jdoN lok vfho-dfh Bwj rhy sn, AudoN, iqMn jxy, rfvx puwqr myGnfQ
vFg aidws XuwD lVdI mOq dy aYn sfhmxy af gey. jdoN hr ‘jgdf’ bMdf, mOq nfl
lukx-mItI Kyzx dI koisLsL kr irhf sI, ieh iqMny afpo afpxy ‘QfmiVHaF’ ‘coN
bfhr af gey sn. pqf nhIN Auh kOx sn, ikho ijhy sn. mYN nhIN jfxdf. mYnUM
qF bws aYnf ku pqY ik AuhnF ny pihlF mMdr dy ivhVy ‘c vfV dy nfl lwgI,
kuiwqaF qoN bcdI ‘dyh’, bflx vfly gwzy dy AuWpr hI ‘Dr’ leI sI. jLrUr hI
AuhnF dy ihrdy zoly hoxgy, hwQ kMby hoxgy, pYrF ny mOq dy zr nfl Bfry hoey
srIrF df boJ cuwkxoN ienkfr kIqf hovygf. pr iewk by-rihm aidws mOq dI hr
vyly gUMjdI pYVcfl mUhry Bwj-Bwj Qwky mFdy ipMz dIaF surKL, by-bs awKF ny
AuhnF dy hONsly nUM QMmHI rwiKaf hovygf. gwzy dy Dury dI rVkvIN cIk ny,
ikMny hI zry hoey ichry awD-KulHy drvfijLaF ‘c, ijnHF dy aMdrvfr nyrHy qoN
isvf kusL nIHN sI idsdf, lY aFdy hoxgy. ipMizaF qy rfK mldy keI hwQ QfeyN
ruk gey hoxgy. keI cuwilHaF ‘qy rwKy kVfh hyT bldI awg AuhnF dy lMGx qwk
buJ geI hovygI……pr……AuhnF dy nfl koeI nhIN quiraf. ikMny idnF bfad mVHIaF
iPLr jfg AuWTIaF sn……Aus sLfm AuhnF ny do GrF ‘coN cfr lfsLF iewk gwzy
bflx nfl dfgL idwqIaF sn. dupihry AuhnF ny, ijwQoN vI imilaf, suwkf bflx
ilaf Zoieaf. afpo afpxy GrIN kVfh krky KfDf. idn dI iBafnkqf socF ‘coN pry
krn dI koisLsL ‘c awKF bMd kIqIaF qF awD glLIaF lfsLF mn dy prdy qy ‘bo’
mfr AuWTIaF. jfgo-mItI ivwc hI dupihr ZlI qy Auh idn dy miraF dI Koj krn
‘c Gro GrI qur pey.
rfq peI. sfry ipMz ‘c kVfh bixaf pr AuhnF ny BwTI vI cfVHI. iksy df pfieaf
GVf rUVI ‘coN kwZ ilaFdf sI. sLrfb dI ‘qwqI, qwqI’ by-surqI ‘c Auh afpo
afpxy GrIN jf pey.
ieh ‘rutIn’ ajy bVf lMmf smF cwlxI sI……svyry lfsLF dI Bfl, sLfmIN lfsLF dI
Bfl, dupihry ijwQoN vI imly suwky bflx dI ZuafeI. svyry sLfm kVfh qy rfq
nUM ‘rwj ky’ sLrfb. mOq hr vyly sfhmxy rihMdI pr rulLdIaF ‘afdm’ dyhF ny,
BYa dI Bfvnf rol idwqI sI.
iewk idn iewk Drm-sMkt AuhnF dy sfhmxy af zitaf. cmHfVI ‘c do bMdy mry pey
sn qy bfkI ‘ijAUNdy jIa’ dOV gey sn. iehnF dOVn vfilaF ivwcoN goKf vI iewk
sI. mry hoey dohF ivwc Auhdf iewk cfcf sI.
bflx dI Gft inrMqr vD rhI sI qy ‘dfgL dyixaF’ ny iewk qoN vwD lfsLF
iekwTIaF PUkxIaF sLurU kr idwqIaF hoeIaF sn. hux qwk cmHfVI aVI KVI sI.
afpxy, afpixaF nUM ‘ikENt’ rhy sn. pr aMq mOq ny ieh iklHf vI sr kr ilaf
sI. cmHfVI ivwcoN vI lfsLF df sfV AuWBrnf sLurU ho igaf sI…………qy Auh pihlI
vfr cmHfVI ivwcoN lfsLF lYx gey. AuhnF dIaF lfl hoeIaF, AuxINdIaF, sLrfbI
awKF ny iewk dUjy vwl vyiKaf qy dovyN gwzy ‘c Dr ‘jwtF dIaF mVHIaF’ ‘c lY
gey, ijwQy pihlF hI Aus jwt dI lfsL peI sI ijhVf ajy cfr ku idn pihlF
AuhnF nfl bflx ipwCy lV ky hitaf sI. pr cmfrF dIaF lfsLF jwtF dIaF mVHIaF
‘c PUkx df AuhnF df ihafEN nf ipaf. iewk pfsy bflx dI qot qy dUjy pfsy
‘jgq-rvIrf’. AuhnF leI Drm sMkt KVHf ho igaf. afKLrkfr axmuwly bflx df
iewk gwzf AuhnF ny cmfrF dIaF mVHIaF ‘c iljf suwitaf. Aus idn bfad AuhnF
dy svyr qoN sLfm , jwtF qy cmfrF dIaF mVHIaF ‘c vMzy gey sn. jdoN goKy ny
mYnUM ieh gwl suxfeI sI, AudoN hI mYN pqf nhIN kI soicaf hovygf pr hux
myry lfl isMG idl dI iewk kivqf Xfd af rhI hY:
mYnUM ipafr krdIey pr jfq kuVIey,
sfzy sky qF murdy vI iewk QF nhIN jlfAuNdy.
………TMZ vDxI sLurU hoeI qF igxqI GtxI sLurU ho geI qy koeI-koeI ‘nfgf’ pYxf
vI sLurU ho igaf. mOq afpxf iZwz Br ky ‘muV rhI sI. tfvF-tfvF koeI jIa Gr
nUM prqx dI dlyrI vI krn lwg ipaf sI. jdoN……
……jdoN……mYnUM lgdY, ikAuNik mYN Auhdf, ‘iewk’ df nF vI nhIN jfxdf ies leI
gwl muV jfsUsI lihjLy ‘c krnI pvygI……
………sUrj dIaF pihlIaF ikrnF ny mMdr vfly aqy mVHIaF vfly ipwpl dIaF sB qoN
AuWprlIaF ppIsIaF qoN afpxf sPLr sLurU kr idwqf aqy aMq ipMz dy Aus Gr dy
drvfjLy qy af dsqk idwqI, jIhdy aMdrly hnyry ‘coN awg dI hlkI ijhI lIk
bfhr qwk idwsdI sI. drvfjLf hOlI-hOlI KuiwlHaf qy iewk bMdf bfhr inkilaf.
ibnF KVkf kIqy Aus ny dr bMd kIqf. moty Kys dI buwkl aqy isr qy mfry
‘JuMm’ kfrn Auh ‘rhwsmeI’ jfp irhf si.
QoVHI dyr Aus dI juwqI dI Tpk-Tpk suxdI rhI qy Auh jfxy pihcfxy Gr awgy jf
KiVHaf. aMdr awg bl rhI sI. AuhnUM pqf sI ‘awj kwlH’ drvfjLy aMdroN bMd
nhIN sI huMdy. aMdr cuwlHy dy sfhmxy iewk bMdf, kwpVy nfl kuJ pux irhf sI.
pqIlI ivwcoN kMgxI vfly glfs ivwc pYNdI pqlI ijhI ‘Dfr’ ‘qy Aus
‘JuMgl-mftf’ mfrI bYTy bMdy dI kfieaf df prCfvF, awg dI lft nfl, kMD qy
zrfAuxI qrHF ihwl irhf sI.
asIN dyK skdy hF, Auhny ‘zozy’ Aubfly sn. ibnF iewk dUjy vwl vyiKaF AuhnF
awDo-awD pI ley. iksy ny KMGUrf nhIN mfiraf. iksy ny muwCF nhIN pUMJIaF,
iksy ny BFzy nhIN sFBy, iksy ny awg nhIN dwbI. bws dovyN jfxy bfhr inkl
afey.
hux Auh do sn. dUr qwk suMnI glI sI. hr pl ipwCf krdI, iksy kony ‘c, hvf
dy iksy buwly ‘c, iksy bMdy dy iksy sfh swq ‘c, Gfq lfeI bYTI mOq sI.
AuhnF dohF ny, ‘qIjy’ dy Gr df drvfjLf ibnF KVHkfey KoilHaf. AuhnF dy nfl
hI bfhroN afieaf cfnx kuJ dyr aMdrly hnyry nfl guwQm-guwQf huMdf irhf qy
iPLr hOlI-hOlI idRsL AuWBrnf sLurU hoieaf. ‘qIjf’ AuhnF ‘donF’ dy sfhmxy
‘ipaf’ sI. kfhI (iewk iksm df Gfh) dy ivCOxy ‘qy. Aus dIaF PLYlIaF lwqF
iewk pfsy koTVI dy KUMjy dy dUjy pfsy, pfxI dy awD zuwlHy, tyZy hoey GVy
nfl lwgIaF hoeIaF sn. iewk muwTI ivwc KurcI hoeI imwtI qy dUjI ivwc Aus dy
afpxy isr dy vfl sn. grdn qy lfl Bfa mfrdIaF glotIaF ‘ijwq dI ilsLk’ mfr
rhIaF sn.
Auh dovyN iewk pl KVHy rhy qy iPLr nwkF qoN vlLfieaf kwpVf Guwt ky TIk
kIqf qy Aus ‘qIjy’ nUM, ijhVf bfhmxF df koeI vzfrU sI, drvfjLy dy bfhr
KVHy gwzy ‘c ilaf Diraf.
sfzy Coty ijhy ipMz ‘c jIhdI jnsMiKaf kihMdy AudoN, Cy vIhF qoN QoVHIE
‘eyDr-EDr’ sI, mOq df ieh qIhvF isLkfr sI. Aus qoN bfad pMj hor mry sn.
bfhmxF df ieh vzfrU, jIhdf koeI nF nhIN jfxdf, jIhdI koeI smfD nhIN, jIhdf
sMsfr dy XoiDaF dIaF vfrF ‘coN iksy vfr ‘c nF nhIN, mnuwKqf leI aMqly
siqkfr dI bydI qy pihlf sLhId sI. aYho ijhy mhF mfnvF leI hI bfbf kihMdf
hY:
jwg mY Auqm kfZIaY,
ivrly kyeI ky.
|