iksy ny swc hI iliKaf hY ik “ijhVf awj aFzf corI krdf hY Auh kwlH nUM bld
vI corI krygf”.
ihMdusqfn dy vwK vwK suibaF ivwc kuMzI df afpxf afpxf mqlb hY. hirafxy
ivwc ies df mqlb Es dOrI qoN hY ijs ivwc iÈv dy Bgq BMg Got ky pINdy hn.
kµnHV, mlXflm aqy qfiml ivwc kuMzI Auh mfsUm aqy byËbfn hY ijs AuWqy pMjfb
puils vfly zMzy mfrdy rwqI Br vI qrs nhIN KFdy. kuMzI df pMjfbI ivwc shI
arQ qF nhIN lwBdf pr myrI smJ dy ihsfb nfl ‘CotI corI’ sB qoN nËdIk hY.
kUMzI iewk pÉqUn kbIlf vI hY jo pfiksqfn dy bloicsqfn ivwc bYTf hY. ieh
arb qoN DfVvIaF nfl afieaf hoieaf kbIlf hY.
mYN pihlI vfrI kuMzI Èbd 1988 ivwc suixaf sI. Èfm df vylf sI. asIN sfry
nhf Do ky tI[ vI[ dyK rhy sF. bIbIaF rotI pfxI bxf rhIaF sn. tI[ vI `qy
‘rOxk mylf’ pRogrfm cwl irhf sI. acfnk iewk jor df Dmfkf hoieaf qy ibjlI
goqf mfr geI. kuJ dyr asIN bYTy ibjlI df ieµqËfr krdy rhy. iPr myrf cfcy
df muMzf AuT ky bfhr igaf. Auh kuwJ dyr bfad muiVaf qy kihMdf “trFsÌfrmr
Auwz igaf jy. kIpy horIN kuMzI lfAux zhy sI. pY igaf ptfkf”.
mYN puwiCaf ik “kuMzI kI huMdI ey” ? awgoN Auh kihMdf “rfq nUM sfry mhwly
vfly hItr ey[ sI[ aqy kUlr clfAUNdy ny. ieh kMm kuMzI `qy hI vfrf KFdf ey.
mItr dy ibwl `qy ibjlI bhuq mihMgI ey”. mYnUM kuMzI Èbd cMgf lwgf.
hnyry ivwc asIN ijvyN ikvyN rotI KfDI qy iPr mombwqI nfl ibsqry lwB ky pY
gey. lMmf ipaf mYN soc irhf sI ik svyry asIN nrmf lY ky mMzI gey sF. ijMnI
rkm sfnUM imlI Aus ivcoN asIN 500 dI kuMzI lf ky bfkI iemfndfrI nfl cfcy
nUM ilaf ky dy idwqI sI. mYN hnyry ivwc hI muskrf irhf sF.
iPr qF bws kuMzI lfAuxf iewk muhfvrf ijhf bx igaf hY. ieMj lgdf sI ijvyN
jo kuMzI nhIN lfAuNdf Auh Ëmfny qoN ipwCy rih igaf sI. bVy sflF bfad myrf
iewk irÈqydfr mYnUM bws ivwc kMzktr lwgf iml igaf. Aus mYnUM zrfeIvr dy
nfl vflI sIt `qy ibTf idwqf. afp itktF kwtx lwg igaf. Auh lµmy sÌr idaF
svfrIaF qoN pYsy PVI jfvy qy itktF nf dyvy. itkt dy mgr kuwJ ilK ky pYsy
qy itktF afpxy Joly ivwc pf ilaf kry. rfh ivwc asIN cfh pIx leI ruky. mYN
puiCaF “qµU itktF ikAuN nIN idwqIaF svfrIaF nµU? jy koeI aPsr iml igaf
iPr”.
awgoN Auh hwsx lg igaf “QoVI bhuq kuMzI lfAux dI sfnUM AuWqoN Cuwt imlI
hoeI hY, nfly AuhnF dy ihwsy dI kuMzI vI qF iesy bYg ivwc hI hY”. Aus ny
cfh vflf iglfs rwK idwqf qy Zfby dy mfilk nµU tf tf kih ky qur ipaf. asIN
cfh pI ky ibnF pYsy idwqy bws ivwc cV gey. zrfeIvr qy kMzktr dI cfh pfxI
muÌq sI. mYN keI idn kMzktr bxn dy supny lYNdf irhf sI.
myrf iewk dosq sI. Aus ny pVHfeI Cwz ky afpxy bfp df mYzIkl stor jo ik
srkfrI hspqfl dy iblkul sfhmxy sI, sMBfl ilaf. iewk idn mYN iksy mrIË nUM
imlx Aus hspqfl igaf. mYnUM Auh dukfn dy bfhr iml igaf. bdo bdI aMdr lY
igaf. brÌI nfl cfh ipafeI. mYnUM bVf cMgf lwigaf. iewk bIbI tIkf lYx af
geI. kYNsr df tIkf sI. ies krky Boly nUM kfANUtr `qy jfxf ipaf. tIkf isrÌ
iesy dukfn qoN imldf sI. bIbI ny Joly ivcoN vfhvf sfry pYsy kwZ ky idwqy.
jd Auh clI geI qF mYN puwiCaf “Boly, tIkf aYnf mihMgf?”
Auh kihMdf “ieh 25000 rupey df tIkf hY. ies dI KfsIaq ieh hY ik ieh tIkf
Èfm nµU iPr muV ky iewQy hI af jfxf hY. sfl Br qoN ieh tIkf ieMj hI GuMm
irhf hY. zfktr aslI tIkf lfAuNdf hI nhIN. Auh Èfm nUM sfnUM vyc jFdf hY.
sfzf aDo awD cldf Ehdy nfl. jy kuMzI Auh lfAuNdf hY qF asIN lf leI qF kI”.
mYN brÌI plyt sfP kr ky inkl igaf. mYN grIb sF so mYzIkl stor Kolx df
supxf vI nF lY sikaf. myrf jI krdf sI ik mYN vI Boly qrF kUMzI lFvF.
ieµzIaf ivwc hVH af gey. asIN iewk kmytI bxfeI. nyVy dy ipMzF qoN lokF ny
idl Kol ky dfn idwqf. nkdI, rfÈn, kpVy, BFzy afid dfn lY ky kmytI dy pRDfn
jI hVH vflI QF `qy phµucy. pRDfn jI ny sfrf smfn AujVy lokF nUM dy idwqf.
afKr kuMzI lfAux vfilaF df vI koeI eImfn hµudf hY. nkd pYsy pRDfn jI ny
afp rK ley qy keI idn idwlI Gµumdy rhy. mYN soc irhf sI ik jykr mYN pRDfn
bx jFdf qF ikMnf cMgf huMdf.
2004 ivwc mYN isznI af igaf pr mYnUM kuMzI vflI gwl BuwlI nhIN. mYN goiraf
nUM kdI kuMzI dI glbfq krdy suixaF nhIN sI. mYN keI idn socdf irhf ik
iehnF nUM puwCF ik kuMzI df ieMgilÈ ivwc kI mqlb hovygf pr mYnUM smJ nf
afvy ik puwCF ikvyN?
myry iewk imwqr df BqIjf pYtrOl pMp `qy kMm krdf sI. mYN kfr ivwc qyl
BrvfAux clf igaf. mYN puwiCaf “ikvyN bflI, qnKfh qF TIk imlI jFdI af?”.
Auh kihMdf “qnKfh qF QoVHI hY aMkl jI. bws kuMzI lf ky gujfrf krIdf. nfly
kMm qoN hI Pon kr leI dy ieµzIaf nUM PRI ivwc”.
Èfm nUM mYnUM Ausy pMp df mflk iewk iznr pfrtI ivwc iml igaf. mYN ikhf
“jgq, ikvyN cldf hY ibËns?” kihMdf jI “kfhdf ibËns, srkfr ny cfry pfsy qoN
Gyr riKaf tYksF afid nfl. kuMzI qoN ibnf kMm nhIN cldf. kuwJ tYks vfilaF
nUM lfeIdI ey. kuJ qyl ivwc imlfvt krIdI ey bfkI kMm krn vfly muMizaf dI
qnKfh ivcoN kuMzI lfeIdI ey. ieMj bs grIb gujfrf ijhf krIdf. iPr
gwlINbfqIN dwisaf QoVy idn pihlF hI Ausny do pMp hor KrId ley hn.
“BfbI jI kI hfl ny, jOb ikvyN cldI hY?” mYN jgq dI GrvflI nUM pfrtI ivwc
zFs krn qoN bfad puwiCaf. “hfl qF TIk ny Èrmf BfjI, job vDIaf clI jFdI ey.
bs jd kdy CuwtI dI loV huMdI ey qF kuMzI lfAuxI pYNdI ey. zfktr nfl Aukf
puwkf kIqf ey. bws ibmfrI df pRmfx pwqr Gry hI af jFdf hY. hux qusIN dwso
ismrn nUM sivimMg iljfnf pYNdf hY. kuMzI nf lfE qF kuVI qF ho igaf nF BivK
Krfb?”
“eyDr afAu bytf ismrn, Èrmf akMl nfl imlo” ieh kih ky BfbI jI dubfrf nwcx
cly gey. mYN qy ismrn rsoeI ivwc jUs pI rhy sI. “ismrn, ikhVI klfs ivwc ho
bytf?” “12vIN dy pypr idwqy ny aMkl”. “TIk hY kI krdy ho iPr CuwtIaF ivc”.
Auh bul tyr ky bolI “mMmI bfhr qF jfx nhIN idMdI, ies krky kuMzI lfAuxI
pYNdI hY. Gry kih ky jfeIdf ik mYN shylI Gry pVHn clI hF. iPr dosqF nfl
klwb ivwc zFs krky CyqI Gry af jfeIdf”.
“ismrn bytf quhfzf Brf jOhnI kI krdf hux”. “Auh jI mylborn qoN isznI dy
ivckfr trwk clfAuNdf hY. isznI qoN tI vI Br ky lY jFdf ey AuQoN afAUNdI
vfrI mobfeIl Pon Br ky ilafAuNdf hY. cMgI kMpnI nfl lwgf hY. pr hr vfrI
iewk do tI vI qy 5-10 Pon zflf Kuwl ky izg pYNdy ny. AuNj Auhdf mfilk Èwk
krdf Auhdy `qy, kihMdf ieh sflf kuMzI lfAuNdf ey. akMl qusIN kdoN Gr
lvogy. sfzy kol qF hux iqMn Gr ny”. mYN pfrtI ivcoN ÈrimMdf ho ky inkl
afieaf ikAuN ik mYnUM jYlsI df atYk ho igaf sI.
rfh ivwc mYN soc irhf sI ik mYN vI qF vDIaf kµpnI ivwc job krdf hF. svyry
10 vjy dÌqr vVdf hF. iPr bhfny lf ky bOs nµU mnfAuNdf hF. kdI gwzI Krfb,
kdI bwcf bImfr. hux qF bhfny vI ‘suwK nfl’ gUgl qoN lwBxy pYNdy ny. iPr
kMpIAUtr `qy ÉbrF pVdf hF. iPr sfrf idn cwl so cwl. 5-4 vfrI cfh pIqI.
mymF nfl gwpF mfridaF, gUgl `qy koeI nvF ibËns vyKidaF, QoVf ijhf nfvl
piVHaf, 10-12 XfrF bylIaF nµU Pon kIqy. kMpnI dy klr ipµRtr qoN 100-50
ipµRt mfrdy nµU bfkI df idn idn lMG jFdf ey. mYN vkq df bhuq pfbMd hF.
ÈfmI 4 vjy mYN Gry af jFdf hF. mYN ies afpxI iksm dI kuMzI nfl afpxy mn
nUM smJf irhf sI.
not: ieh afrtIkl lyKk ny afp afpxy idmfg nfl iliKaf hY. ies ivwc koeI
kuMzI nhIN lfeI geI.
-0- |