‘‘ivigafn dy ies Xuwg ivwc pdfrQ AuWpr
Koj ny mnuwK nUM bhuq shUlqF muhweIaf kIqIaF hn. tYlIvIjLn
aqy hor mIzIaf dy sfDnF sdkf smuwcf ivsLv bhuq Cotf ijhf bx
ky rih igaf hY. zfktr sfihb ivigafn dI ies dyx sdkf aOrq ny
vI afjLfdI df nvF aXfm pRfpq kIqf hY. awj dI aOrq mrd dI
qrHF jIvn dy hr pihlU ivwc moZy nfl moZf zfh ky afpxf hr
pRkfr df Xogdfn pf rhI hY. ies sdI ivwc aOrq dI ajLfdI dy
nfl-nfl aOrq ny mfnisk pwKoN vI bhuq ivkfs kIqf hY’’
jws jI, ‘afDuink ivigafn df smfj AuWpr pRBfv aqy aOrq’
sMbMDI iewk idn afpxy ivcfr pysL kr rhy sn, ‘‘pr zfktr sfihb
iewk gwl dI smJ nhIN afeI, pdfriQk pwKoN eyny ivkfs aqy
shUlqF dy bfvjUd aOrq aqy mrd dovyN Audfs hn, klysL, duwK,
pRysLfnI, eIrKf aqy mfnisk rogF df isLkfr pihlF nfloN vwD
hn. ipafr qF ikqy lwB nhIN irhf, hr pfsy iewk dUsry pRqI
nPLrq aqy eIrKf hI njLr af rhI hY. iewk dOV ijhI lwgI hoeI
hY smfj ivwc iewk dUsry qoN agFh inklx dI hor amIr aqy Auwcf
AuWTx dI. kI kfrn hoieaf, sMsfirk pwKoN eynIaF shUlqF imlx
dy bfvjUd mnwuK ivwc sihjqf, srlqf, sLihxsLIlqf, ipafr KLqm
ho rhy idKfeI dy rhy hn. hor qF hor ijvyN-ijvyN smfj afDuink
ho irhf hY aOrq qF iewk vwKrf hI rUp Dfrn krdI jf rhI hY.
Auh vI mrd dI qrHF hI ies smfj ivwc ivcr rhI hY.’’
‘‘kI gwl, jws jI, awj lwgdf ik aOrq pRqI kuJ vwD hI iPLkrmMd
lwg rhy ho.’’ zfktr boilaf.
‘‘gwl hI zfktr sfihb iPLkr krn vflI ey, ies afDuinkqf ny
ijwQy aOrq mukqI lihrF sLurU kIqIaF hn, AuWQy aOrq df
iesqrIqv vI KLqm kr idwqf lwg irhf ey. ijvyN-ijvyN aOrq pVH
ilK rhI ey, mfzrn bxdI jf rhI hY, AuvyN hI Auh mrdpuxf
apnfAux dI koisLsL kr rhI ey. afh quhfzI mfrkIt ivwc hI mYN
dyK irhf hF, slvfr kmIjL ivwc mYnUM ipCly 2 GMitaF ivwc koeI
vI lVkI dyKx nUM nhIN imlI, sB pYNtF aqy hor hI qrHF-qrHF dy
kwpVy pfeI iPLrdIaF hn.
ihMdI aqy aMgryjLI qoN hyTF gwl nhIN kr rhIaF, ieh qF iblkul
hI pwCm df klcr sfzy pMjfb ivwc PYl irhf lwg irhf ey. mYN qF
keI vfr ies afDuink aOrq dIaF gwlF sux-sux ky pRysLfn ho
jFdf hF.’’
‘‘kI gwl jws jI, koeI Kfs hI Gtnf myrf iKafl sux leI lwgdI
ey.’’ zfktr boilaf.
‘‘kI dwsF zfktr sfihb, iewk imwqr nfl kuJ hI idn pihlF iewk
ieho ijhI Gtnf vfprI ik mYN qF sux ky hYrfn hI rih igaf.’’
jws jI boly. ‘‘hoieaf ies qrHF ik myry iewk imwqr hn, iewk
kflj ivwc sInIar pRoPYsr. kivqf afid vI ilKdy hn. vDIaf
sfihqkfr aqy icMqk vI hn. ividafrQIaF aqy dosqF-imwqrF ivwc
hrmn-ipafry. afm qOr `qy AunHF nUM hwsdy hI dyiKaf hY. Aumr
koeI 45-46 sfl hY. ipMz koeI 25-30 iklomItr `qy hY, pirvfr
ipMz hI rihMdf hY. vYsy qy rojLfnf ipMzoN afAuNdy hn, pr
kflj dy njLdIk vI iewk kmry ivwc, afpxf dPLqr bxfieaf hoieaf
hY. kdI vyly-kuvyly jF grmIaF nUM dupihr kwtx leI afpxy Aus
kmry df iesqymfl krdy hn. keI vfr XfrF bylIaF dIaF iekqRqfvF
vI AuWQy hI huMdIaF hn. mYN vI AunHF pfs aksr jFdf-afAuNdf
rihMdf hF. iewk idn kflj dy nyiVEN gujLr irhf sI qF pRo[
sfihb dy kmry dI bwqI bldI dyK mYN pRo[ hurF nUM imlx clf
igaf. TMZ kfPLI pY rhI sI. pRo[ sfihb rjLfeI ivwc lMmy pey
koeI ikqfb pVH rhy sn. mYN kursI `qy bYT igaf. cfh af geI,
hor gwlFbfqF hoeIaF. pRo[ sfihb mYnUM ieh khfxI suxfAux lwg
pey jo mYN quhfnUM dws irhf hF.
afKx lwgy, ‘‘jws jI kwlH qF kmfl hI ho geI, kuJ ieho ijhI
Gtnf vfprI ik mYN qF hYrfn hI rih igaf. qusIN jfxdy hI ho
nf, mYN quhfzy nfl keI vfr imsjL rItf df ijLkr kIqf hY.’’
‘‘hF Auh kivwqrI ienkm tYks mihkmy vflI aPLsr.’’
‘‘hF Auh hI myrI Aus nfl koeI ipCly 6-7 mhIinaF qoN
jfx-pihcfx hY. vYsy Auh aYm[ ey[ aMgryjLI aqy sfiekolOjI hY.
kwd kfT kfPLI lMbf, Aumr 38-39 sfl, aYs Aumr ivwc ichrf qF
QoVHf bhuqf motf ho hI jFdf hY, Bfv awCf BrvF hY. pihlI vfr
jd Auh mYnUM kflj imlI qF Aus ny bqOr kivqrI afpxf quafruP
krvfieaf. kihMdI mYN quhfzI kivqfvF dI ikqfb pVHI ey. asIN
kMtIn cly gey, kuJ TMZf pIqf, AuWQy rItf ny afpxIaF iewk-do
njLmF mYnUM suxfeIaF. awCI kivqf ilK lYNdI af.’’
‘‘mYN puwiCaf ikwQy rihMdy ho?
‘‘mYN iewQy sLihr hI afpxy vwzy BfeI pfs rihMdI hF. vYsy
ipwCoN asIN aMimRqsr dy hF, mF-bfp aMimRqsr hn, myry vwzy
vIr vI iesy sLihr nOkrI krdy hn, mYN vI ipCly qkrIbn iewk
sfl qoN iewQy ienkm tYks mihkmy ivwc srivs kr rhI hF.’’ rItf
ny dwisaf.
‘‘nf quhfzy hsbYNz!’’
Cwzo pRo[ sfihb, Aus dI kI gwl krnI, Aus ny qF myrf kYrIar
hI nsLt krk rwK idwqf, nhIN qF mYN awj pMjfbI aqy ihMdI dI
cotI dI kivqrI huMdI.
‘‘nf iPr vI hsbYNz ikwQy huMdy hn?’’ mYN puwiCaf.
‘‘myry ien-lfajL cMzIgVH sn. myry do bwcy vI hn. pr ipCly do
sfl qoN mYnUM qlfk iml igaf hY. ipCly sfl hI myrI quhfzy ies
sLihr positMg hoeI ey.
jws jI, Aus aOrq df gwl krn df slIkf Aus dI sLfndfr aMgryjLI
aqy adf, Aus dI idwK aqy stfeIl dyK ky qF hr koeI Aus nfl
dosqI krn leI Auqfvlf ho AuTygf.
Aus qoN bfad Auh aksr smF kwZ ky mYnUM imlx af jFdI. mYN kuJ
kvI drbfrF ivwc vI Aus nUM lY igaf aqy kuJ kvIaF dy hor pqy
vI idwqy. keI mhIny ies qrHF cwldf irhf. jd vI imlxf qF rItf
dI vfrqflfp aOrq-mrd irsLqy `qy af itkxI. mYN Aus nUM afKxf
ik vfsqivk ipafr qoN ibnF jF qF ieh irsLqf kMm clfAU dosqI
df huMdf hY qy jF iPr psLU ibrqI kfmpUrqI df. keI vfr rItf
ny awDKV Aumr ivwc pYNt vgYrf pfeI hoxI aqy afpxy vwloN pUrf
PYsLn kIqf hoxf. hmysLf smfrt bx ky rihxf. Aus dI gwlbfq vI
hmysLf aOrq dI afjLfdI aqy pRqIinDqf nfl sMbMDq huMdI. afKdI
aOrq AuWpr iksy pRkfr dI vI koeI rok jF dbfa nhIN hoxf
cfhIdf. aOrq nUM pUrI afjLfdI nfl plx aqy ivksq krn df mOkf
idwqf jfvy qF ieh mrd nUM ikqy ipwCy Cwz jfvy. aOrq ivwc
bhuq Xogqf hY ivkfs krn dI. pr mrd, mrd qF hmysLf aOrq nUM
afpxf gulfm bxf ky rwKxf cfhuMdf ey aqy jF iPr afpxy kfm dI
pUrqI leI msLIn. pr aOrq mrd qoN ikqy vwD ieMtYlIjYNt hY, pr
ies dI buwDI ies mrd pRDfn smfj ny iBRsLt krky rwK idwqI ey.
rItf nUM QoVHy kIqy koeI mrd psMd nhIN sI. Auh afjLfd aqy
afDuink iKaflF dI mfzrn aOrq hox krky ijwQy afpxy Gr vfly
nUM bhuq burf Blf afKdI, AuQy Auh ijs vI mrd dy sMbMD ivwc
afeI, Aus qoN koeI skUn nhIN sI Aus nUM imilaf.
‘‘gwlFbfqF aqy izsksLn afid qwk sImq sfzI dosqI keI mhIny
cwldI rhI. ipCly hPLqy DuMd bhuq sI. kfljoN CuwtI krky
soicaf ipMz kI jfxf eynI DuMd ivwc clo afpxy kmry ivwc hI
afrfm krdy aF. kfljoN bfhr skUtr `qy inkilaf qF awgoN rItf
iml peI.’’
‘‘ikwQy jf rhy ho,’’ rItf ny puwiCaf.
‘‘njLdIk hI myrf kmrf hY, soicaf TMZ bhuq hY, awj iewQy hI
rih lvF.’’
‘‘clo awj quhfzf kmrf hI dyK lYNdy hF’’, rItf bolI
asIN kmry ivwc af gey. rItf ny keI vfr myrI pRsnYltI dI myry
sfhmxy isPLq kIqI, pr mYN ies vwl bhuqf iDafn nf idMdf. Aus
idn vI Auh kdI myrIaF awKF dI gwl krdI kdI dMdF dI. cfh
pINdy-pINdy bolI. ‘‘pRo[ sfihb qusIN qF bhuq kolz blwzz ho,
hmysLf afpxI hI airstokrysI ivwc rihMdy ho. kdI dUsry bfry
vI soc ilaf kro. mYnUM pMj mhIny ho gey hn quhfnUM toNhdI
nUM.’’ eynf afK Auh kursI qoN AuWT myry pfs af geI aqy mYnUM
pkV ky afKx lwgI, ‘‘mYN mfzrn aOrq hF, mYn eItr hF’’ aqy Auh
myry `qy Jpt peI. mYN vI kuJ sMBilaf, hosL afeI qF hYrfn,
ieh kI hoieaf?
rItf bolI, ‘‘pRo[ sfihb sLukrIaf.’’
‘‘jws jI kI dwsF, ieho ijhI Gtnf qF jIvn ivwc kdI nhIN sI
vfprI. mYN skUtr cuwikaf aqy Trdf hoieaf ipMz nUM cl ipaf.
pr rItf ajy vI mYnUM iKaflF ivwc icMbVI hoeI sI.
‘‘mYN iPr puwiCaf, iPr quhfnUM rItf kdoN imlI?’’
‘‘5-7 idnF bfad imlI. aOrq qF Kuddfr hY.’’ mYN kuJ Aus nfl
awCf vrqfE nhIN kIqf, myrf iKafl hY guwsf krky clI geI aqy
muV nhIN afeI, aqy lwgdf hY ik hux muV kdI nhIN afeygI, pr
mYN vI sLukr kIqf ieho ijhI afDuink aOrq qoN ipwCf Cuzf
ky.’’
mYN qF zfktr sfihb, pRo[ sfihb dI sfrI khfxI sux ky hYrfn
rih igaf. jws jI boly, ikAuNik mYN vI rItf nUM iewk awD vfr
kivqfvF dy sMbMD ivwc imilaF hF. mYN mMndf hF ik koml klfvF
nfl sMbMDq ivakqI ijvyN kvI, ilKfrI, icwqrkfr, buwq-qrfsL,
gIqkfr, sMgIqkfr aqy gfiek afid kuJ bfgI iKaflF dy huMdy hn,
iksy dI pRvfh nhIN krdy, cfhy Auh mrd hox qy cfhy aOrq.’’
pr ieh rItf vrgIaF afDuink aOrqF qF mrd nUM awgy lf lYxgIaF.
mrd qF ieho ijhIaF aOrqF qoN kohF dUr dOVngy. ieh ikho ijhf
vrqfrf sLurU ho igaf hY, afDuink smfj ivwc. kuJ ies smwisaf
bfbq quhfzy pfs koeI suJfa hY.’’ jws zfktr nUM puwC irhf sI.
jws jI qusIN pihlF ijLkr kIqf sI ik smfj ivwc ipafr ikAuN
nhIN, nPLrq aqy eIrKf ikAuN vwD rhI hY, jd ik sMsfirk pwKoN
jF pdfrQk pwKoN smfj ny eynf ivkfs kIqf hY. buinafdI qOr `qy
aOrq nUM sB qoN pivwqr sLbd ‘mF’ nfl invfijLaf igaf hY. aOrq
mnuwK jfq df iewk Auh ihwsf hY, ijs qoN ieh mnuwK jfqI pYdf
huMdI hY qF suBfivk hI hY ik aOrq iewk sMpUrn pRfxI hovygI,
mF vrgI mmqf, ipafr, dieaf aqy kruxf, Puwl dI qrHF komlqf
Aus dy buinafdI ikrdfr hoxgy. sLFq suBfa, srlqf, sihjqf,
sihxsLIlqf aqy sLrm Ausdf suBfa hovygf. Aus pfs Aus sLFqI dI
dyvI vrgf suBfa hY, ijs krky Auh pUjxXog mMnI geI hY.
jws jI, kihx qoN Bfv hY ik aOrq hr pfisEN Bfv mfnisk pwKoN,
bfieElOjI pwKoN afpxy vwKo-vwKry guxF krky iewk sMqulq pRfxI
hY jF ies qrHF afK leIey ik aOrq dy sfry gux Aus dy sMqulq
pRfxI hox df pRmfx hn. ies leI smuwcy smfj dI qMdrusqI, smfj
ivwc ipafr, sLFqI df hoxf jF nf hoxf ies vrqfry qoN hI
dyiKaf jf skdf hY ik aOrq ikwQy KVHI hY? afid kfl qoN hI
smfj ivwc ‘mF’ dI sMsQf qF clI af rhI hY, ieh hmysLf hI rhy
gI, pr bfp dI sMsQf purfxy smfj ivwc nhIN sI aqy ieh afAux
vfly smyN ivwc vI nhIN rihxI. dUsry pfsy mrd aOrq dy mukfbly
hmysLf aDUrf irhf hY. mrd mfnisk pwKoN vI aqy bfieElojIklI
vI aDUrf hY, jo Aus nUM hfAUmYmeI, ihMsfqimk, srIrk pwKoN
qfkqvr afid bxfAuNdf hY. mrd afpxy aDUrypx nUM pUrf krn leI
ies pdfrQ `qy, ies sMsfr `qy afpxI qfkq pYdf krdf hY, jF ies
qrHF afK leIey ik mrd iewk nFh-pwKI sLkqI hY aqy aOrq iewk
hF-pwKI sLkqI. nFh-pwKI mrd aYkitv hY aqy hF pwKI aOrq pYisv
hY.
ies afDuink smfj ivwc jo mfVI aqy mnuwK ivroDI gwl ho rhI
hY, Auh hY ik aOrq afpxy asl ikrdfr qoN jfxU nhIN, Ausdf Aus
nUM iKafl hI nhIN afAuNdf ik Auh ikMnI sMpUrx hY aqy dUsry
pfsy sMsfirk dOV ivwc aOrq afpxf iesqrIqv iqafg ky pursLqv,
apnfAux qurI hoeI hY. kihx qoN Bfv hY ik aOrq afpxy iesqrIqv
nUM smJdI nhIN aqy jo kuJ Auh bx nhIN skdI Bfv pursLqv, Aus
nUM apnfAux dI koisLsL kr rhI hY. ies qrHF aOrq sIjLoPLrYink
ho geI, do ivwc tuwt geI. Auh nf aOrq rhI aqy mrd qF bx hI
nhIN skdI. ieh sIjLoPLrYink aOrq afDuink Xuwg dI hI pYdfvfr
hY. jws jI, jy aOrq afpxI sMpUrxqf qoN jfxU nf hoeI aqy iesy
qrHF hI afDuink smyN ivwc afpxI QoQI afjLfdI dI Bfl ivwc rhI
qF imsjL rItf vrgIaF aOrqF nUM pYdf hox qoN koeI nhIN zwk
skygf.
‘pr zfktr sfihb, iehdy ivwc vI ikho ijhf dvMd hY, iewk pfsy
qF rItf kivwqrI hY, Aus ny ivkfs kIqf hY srIr qoN mn vwl aqy
dUsry pfsy Auh inrol srIr qwk sImq idKfeI dy rhI hY. jws jI
bol rhy sn.
‘‘jws jI ieho ijhy dvMd df isLkfr iekwlI imsjL rItf nhIN,
blik bhuigxqI ilKfrI vI iesdf isLkfr hn. dyKo ilKfrI qF koml
klf nfl sMbMDq hY, ies leI Aus ivwc ipafr aqy inmrqf dI Jlk
imlxI cfhIdI hY, pr ijMny ilKfrI eIrKflU aqy hfAumYgRsq hn,
Auh vI ies afDuink Xuwg dy dvMd dI hI pYdfvfr hY. afDuink
Xuwg mnuwK nUM pdfrQ vwl nUM iKwc irhf hY, klcrl Zflxf mnuwK
nUM srIr jF pdfrQ qk sImq rwKx qwk sfrf jLor lf rhI hY aqy
koml klf Aus nUM aMdr vwl iKwc rhI hY, ijs df sdkf awj dI
koml klf pdfriQk pwKoN hor KusLhfl hox df vsIlf bx geI qy
koml klfkfr vI srIr qk sImq ho ky rih igaf. iPr qF mnuwK nUM
KLud hI afpxf sMquln sMBflxf hovygf.’’
-0-
|